Archeologie

De mogelijkheid bestaat dat velen van u in je directe omgeving wel eens een archeologisch onderzoeksbureau aan het werk hebben gezien, echter zonder precies te weten waarom er daar mensen met graafwerkzaamheden bezig zijn. De mogelijkheid bestaat ook dat de archeoloog wordt aangezien voor een werknemer van een aannemer die met wegwerkzaamheden bezig zijn. In praktijk komt het ook voor dat de aannemer bezig is en in de bodem een onverwachte vondst doet (bijvoorbeeld een fundering van een huis) waardoor na overleg met de opdrachtgever besloten wordt om de wegwerkzaamheden stil te leggen en dat er op korte termijn een archeologisch onderzoeksbureau wordt ingeschakeld om het terrein eerst verder te onderzoeken op deze historische vondst. Onderstaand worden een aantal stappen beschreven hoe een archeologisch onderzoeksbureau te werk gaat en met wel doel.

De opdrachtgever van een archeologisch onderzoek kan een gemeente/bedrijf/particulier zijn*. Die opdrachtgever is verplicht om een archeologisch onderzoeksbureau in te schakelen die voor het onderzoek de juiste papieren(certificaat) heeft. Sinds het verdrag van Malta uit 1992 mag De Motte geen zelfstandig onderzoek meer doen aangezien wij geen gecertificeerde bedrijf/vereniging zijn. Als we een beetje geluk hebben mogen we bij een opgraving soms een beetje helpen onder toezicht van de archeologen van het archeologisch bureau. 

Een archeoloog/archeologe kan worden ingehuurd voor een project van enkele dagen tot meerdere maanden of zelfs jaren. Grote steden hebben vaak een eigen afdeling Archeologie met soms tientallen medewerkers. Archeologen werken dus in dienst van een gecertificeerd commercieel bedrijf die dus hun archeologen op projectbasis (per onderzoek) verhuren. 

Een archeoloog/archeologe probeert dingen uit het verleden dusdanig te “vertalen”, zodat we een beeld krijgen hoe mensen, die vaak onder primitieve omstandigheden leefden en met welke hulpmiddelen ze zich moesten zien te redden. We noemen dat een reconstructie van het verleden.

Een archeoloog/archeologe start met bureauwerk, maakt een analyse van wat er te verwachten is, het zogenaamde verwachtingsmodel. Doet dat d.m.v. studies van vergelijkbare situaties(in de regio), bestudering van bodemsamenstelling, en eventueel gebruik makend van beschikbare informatie van eerdere grondboringen. Kort gezegd eerst goed nadenken wat je kunt verwachten voordat ze aan veldwerk (Booronderzoek / inventariserend veldonderzoek (IVO)) beginnen.

Na het bureauwerk kan ook beslist worden om geen veldwerk te verrichten, blijkbaar is er dan al zoveel bekend van die locatie dat verder veldwerk daar weinig aan toe zal voegen. Komt het toch tot een inventariserend veldonderzoek(IVO) dan zijn dat doorgaans grondboringen of proefsleuven waarmee begonnen wordt. Een andere klus voor de archeologen kan zijn het begeleidend archeologisch werk. Met name bij de aanleg van riolering, kabels, het graven van sloten of bij ontgronding komt het voor dat de werkzaamheden begeleid dienen te worden door een archeoloog/archeologe.

Soms is het verwachtingspatroon zo duidelijk dat rechtstreeks begonnen wordt met proefsleuven. Van lokale bedrijven worden graafmachines ingeschakeld die naar instructie van de archeoloog/archeologe laagje voor laagje minutieus afgraven tot het niveau dat het handwerk noodzakelijk wordt. Van elke fase  zullen foto’s en aantekeningen gemaakt worden. Voor latere reconstructies zijn GPS positie bepalingen van elke vondst noodzakelijk. Voorzien van codering en aantekening zullen bodemvondsten voor determinatie worden meegenomen naar het laboratorium van het betreffende archeologiebureau. Aan de hand van alle verzamelde gegevens van de bodemvondsten zullen de archeologen tot conclusies komen.

Voor dateringen van de vondsten zijn er diverse mogelijkheden. Doorgaans kan al heel goed uit het totaalbeeld van de bodemvondsten(aardewerk, glas, metaal, hout) een algemene datering worden gegeven. Soms heeft hij/zij daarbij hulp van specialisten nodig, bijvoorbeeld voor botonderzoek of zadenonderzoek. Diverse moderne technieken staan de archeologen ter beschikking(grondradar, sonar, C14 datering).

Een archeoloog  rond af met een gedegen rapport. De bodemvondsten zullen in een provinciaal depot worden opgeslagen. Soms wordt besloten een expositie over de opgraving in te richten.

Op de site www.desteekproef.nl vindt u meer gedetailleerde uitleg over het “plan van aanpak” van de archeologen, ook m.b.t. de regeltjes waar men zich aan moet houden. 

*bijvoorbeeld, ter verkrijging van een bouwvergunning.